1898’DE FATMA HANIM’IN VASİYETİ NEYDİ?
1896 yılında Yaylalı Mahallesi’nde oturan Hacı Süleyman kızı Fatma Hanım ölümünden sonra geçerli olmak üzere tüm mirasının 1/3 ‘nü vakfetmek istediğini ve öldüğünde bu vasiyetinin yerine getirilmesini kardeşlerinden ister.
İki yıl sonra Fatma Hanım vefat eder. Bir müddet sonra kardeşleri Fatma Hanım’ın vasiyetini yerine getirmek için Şer’i mahkeme kâtibine giderek Fatma Hanım’dan kalan mirasın nasıl kullanılacağını, bu mirastan kalanların bir vakıf halinde değerlendirileceğini anlatırlar.
Şer’i mahkeme kâtibi İsmail Efendi, Yaylalı Mahallesi’ndeki Hafız Emin Efendi’nin evine gelir. Karakolan-oğlu Hacı Mustafa oğlu Emin Efendi, aynı mahalleden Ayşe, Şerife, Esma, Hatice, Hacı Süleyman oğlu Mehmet Ali huzurunda kardeşlerin dileklerini tekrar dinler. Kardeşler:
-Kardeşimiz sağlığında bizlerin yanında ve bizlere şöyle dedi: Ölümümden sonra benden kalan mallarının üçte birinin sözünü ettiğim yerlere ve eğer tüm harcamalardan sonra kalan olursa lüzum görülen yerlere olmak üzere bu miktarın da Emin Efendi tarafından harcanmasını istiyoruz Onu vasî seçtik. Biz de kardeşimizin dileklerini aynen kabul ediyoruz, dediler. (1) Sonra da kardeşleri Fatma Hanım’ın mirasın !/3’nün nasıl harcanacağını anlattığını bunun da şöyle olduğunu belirttiler mirasının 1/3 ‘nü;Hacı-oğlu Çeşmesi’ne yüz kuruş ve Emir Hacı Ahmetler Çeşmesi’ne yüz kuruş ve Sarayaltı Çeşmesi’ne iki yüz kuruş ve Köse-oğlu Suyu’na yüz kuruş ve Hacı Kerim Çeşmesi’ne yüz kuruş ve Küçük Arık Çeşmesi’ne yüz kuruş ve Karcı Çeşmesi’ne yüz kuruş ve Çarşu Camii Şerifi’ne yüz kuruş ve Yâren Dede Zeresi’ne yüz kuruş ve Sagîr Ağalar Camii Şerifi’ne iki yüz kuruş ve Tabakhâne Camii Şerifi’ne yüz kuruş ve kar hayratı iki yüz kuruş ve ve tuz hayratı yüz kuruş ve Hacı Arap Camii Şerifi’ne yüz kuruş, Camii Önü Cami Şerifi’ne yüz kuruş, Kuyucak Köprüsü’ne iki yüz kuruş, yıllık hatimesi üç yüz kuruş ve yeni musluk inşâsına ve yıllık hayrata beş yüz kuruş ve fitriye hayratına iki yüz kuruş ve yıllık fitriyeye bin kuruş ki toplam dört bin kuruş olacak harcanacak. , Gelirden fazlalık oluşursa lâzım olan yere harcanması şeklinde vasiyet etti.
Anlatılan dilek yazıya geçirildi. Fatma Hanım’ın kız kardeşlerinin tümü yazının altına parmaklarını basarlar, erkek kardeş Mehmet Ali de mührünü basar. Üçte bir malın gelirlerinin sarfına Emin Efendi vasî, Hacı Şeyh Mehmet Ağa da vakıf yöneticisi atandı.
Ve bu karar Karacasu Yaylalı Mahallesi Muhtar-ı sâni mühürü ve şahsi mühürüyle onandı.
YORUM:
Bundan 125 yıl önce Karacasulu bir hanımın ölmeden önce ölümünü ve sonrasını düşünerek kardeşlerine ettiği vasiyeti okuduk. Bu vasiyetin sonradan kardeşlerinn tarafından nasıl gerçekleştirldiğini, bir vasî tarafından yönetileceğini ve bu kararların onaylanmasını da okuduk.
Günün anlayışlarından bir kısmını pek güzel anlatan bir belge bu. Mesela:
1-Fatma Hanım İslamî kabulleri güçlü bir hanımdır.
2-İnanışları için hayretmeyi de başarabilmektedir.
3-Kardeşler de dürüsttür ve vasiyete sadıktır.
4-Fatma Hanım, su getirilmesine ve halen akan çeşmelerin akmaya devam etmesine çok isteklidir.
5-Camilerin bakımı onun için çok önemlidir.
6-Sıcak günlerde kar hayırı ve yılın bütün aylarında da tuz hayırı yapılmasını istemektedir.
7-Yaren Baba’ya önem vermektedir.
8-Bugün ismini bile bilmediğimiz cami ve çeşme isimleri geçmektedir.
9-Kuyucak Köprüsü’nün bakımı Fatma Hanım için gereklidir.(Kuyucak Köprüsü B Menderes Nehri üzerindeki köprüdür. Karacasu’ya ulaşmada çok önemlidir. Önceleri ahşap sallarla geçilen B Menderes sonraları tahta bir köprü ile geçilir olmuştu.)
Sayın İsa Özbilen Bey^den temin ettiğimiz bir belge ile sizlere 1898^deki Karacasu ile küçük detaylar sunmaya çalıştık.
Geleneklerimizden, insan tiplerinden örnekler sunmuş olduk.
Belgeyi okuduğunuzda siz daha ilginç yorumlar çıkarırsınız umarım.
İsa Özbilen Bey’e tekrar teşekkürler ve saygılar. 13 Haziran 2023,Aydın